Matadi, bijzonder (en) gewoon.

André Loeckx - Volhardingslaan 22

Maandagochtend 4 december 2023.

Wat krijgen we nu: Matadi in de krant! Tweemaal zelfs! Onze Matadischool wordt geprezen als model van inclusief onderwijs. Geen toepassing van de ene of andere decretale richtlijn, wel een initiatief van onderuit. Het gaat om een gezamenlijke organisatie van gewoon en buitengewoon onderwijs: een gemeenschappelijke toegang voor alle kinderen, samen op de speelplaats, diversiteit in de klas, maatwerk bij het aanleren, gedeelde leraarskamer. Al bij al gewone dingen en toch bijzonder. Is het dat wat Matadi kenmerkt: gewoon en toch bijzonder?

Hoe bijzonder en gewoon is Matadi? Het is een van de vele Leuvense woonbuurten, maar met een naam die de aandacht capteert en suggereert dat het om een bijzondere plek gaat. En ja, in Matadi wonen is anders dan zomaar ergens langs een baan of een steenweg. Aan alle kanten raakt Matadi aan landmarks die een flink stuk stadsgeschiedenis vertegenwoordigen: de Philips, de Parkabdij, de Sint-Lambertuskerk, het Arenbergpark. Korter bij huis lijkt Matadi, met wat goede wil, omgeven door een kroon van groen: het waterwinningsgebied, het Ruelenspark, de Ruelensvest, het Van Ostaijenpark, het Lemmekesveld. Een heuse groene kroon is wellicht wat overdreven: niet al het groen dat ons omringt is recreatief uitnodigend of ecologisch waardevol. Maar toch: af en toe schittert onze groene kroon. Zoals die zonnige zondag van het wereldkampioenschap. Bood onze brede groene Ruelensvest, vol toeschouwers uit alle windstreken, geen royaal decor aan de finale sprint?

Matadi zelf kan prat gaan op een merkwaardige stedenbouwkundig pedigree: de buurt is tegelijk tuinwijk (zij het in een vereenvoudigde versie) en volkshuisvesting (zij het wat opgekleed). Misschien ligt het aan deze tweevoudige afkomst dat Matadi naadloos aansluit zowel bij de bescheiden rijwoningen in de Broekstraat als bij de chique exemplaren van de Leo Dartelaan. En misschien behoedt deze hybride afkomst Matadi ervoor een onaantastbaar monument te worden waarvan de klok stilgezet wordt, iets zoals het Begijnhof. Matadi is eigenlijk een model van permanentie in verandering en als dusdanig een pars pro toto voor wat een stad hoort te zijn.

Al deze dingen waren er al toen de oudsten onder ons hier kwamen wonen, maar ook voor de volgende generaties bleef Matadi zichzelf terwijl het onder ieders ogen voortdurend veranderde van uitzicht en bewoning. De huizen van Matadi loochenen hun gemeenschappelijke afkomst niet, maar tegelijk toont elk huis, elke geparkeerde auto, elke voortuin, elke gevel, elke gordijn of jaloezie een eigen woongeschiedenis in datering, smaak, stijl en gebruik. En toch staat Matadi mijlenver van de kakofonie die de Vlaamse lintbebouwing kenmerkt. Matadi ademt eenheid in verscheidenheid. Ook dat staat model, ditmaal voor een manier van samenleven.

Er werd mij gevraagd dit schrijven op te fleuren met persoonlijke herinneringen over plaats en leven in Matadi. De twee volgende anekdotes vertelde ik reeds meermaals. Beide houden verband met het niet-aflatend verstel- en opfriswerk dat ieders woongeschiedenis in Matadi kenmerkt. (De materialen en bouwwijzen van na de grote oorlog waren alles behalve duurzaam en horen dus niet bij Matadi’s prestigieuze pedigree.) Zoals menigeen in Matadi sloeg ik meermaals aan het verbouwen. Onder de keldervloer vond ik een roestige revolver, begraven in vergane vodden. En een naam op een plankje: ‘Luitenant Blanchard’. Het verhaal dat erbij hoort bleef een raadsel, maar geeft nog altijd vrij spel aan fantasie en speculatie. Was het een militair uit de Congo? Een verzetsheld? Een onopgehelderde moord, misschien? Bij een ander moment van het permanente verbouwen werd ons dak vernieuwd. Het werk liep natuurlijk vertraging op en dus vond het communiefeest van mijn oudste dochter plaats zonder dak. Men had goed weer voorspeld, maar het begon te regenen. En dus stormden alle genodigden met alle beschikbare zeilen, dweilen, potten en emmers naar de open zolder om het water op te vangen. Geen pretje op het moment zelf, wel eindeloos plezier achteraf. Anekdotes, ze doen er elk op zich niet toe. En toch zijn ze het tikken van ieders tijd, het ademen van ieders plek in Matadi.

Een anekdote, van een heel andere orde, schiet mij nu te binnen. Een hele tijd geleden genoot ik met Minne, mijn inmiddels overleden echtenote, van een verblijf op de Canarische Eilanden. Vakantie, zon en zee, weg van huis, zorgeloos. Op een avond zette ik in de hotelkamer achteloos de tv aan. Prompt verscheen op het scherm de voorgevel van mijn huis in Matadi, met ratelende Spaanse commentaar. Ik staarde verbaasd naar het scherm, dacht aan een vreselijke gebeurtenis, een gijzeling of zo in mijn huis. Toen zwenkte de camera en nam de hele staat in beeld: politie, zwaailichten, betogers. Tja, een buurman, die ook gewoon zijn haag scheerde en hond uitliet, was tegelijk een prominent politicus. En reeds enkele dagen verhitte een politieke kwestie de nationale gemoederen. Ik weet wel: ‘the duty of the opposition is to oppose’ maar dat opposanten daarbij een vredige woonstraat en haar voortuinen inpalmden als politieke arena ging mij te ver. De Canarische zee leek ineens wat grijzer, de zon minder uitbundig, de vakantie minder zorgeloos. Maar bij onze terugkeer lag Matadi er weer vredevol bij en liet de buurman de hond uit. Matadi: gewoon en (soms iets te) bijzonder.

Matadi, zo gewoon en bijzonder dat wie de kans heeft er neer te strijken niet meer wegwil. Of er graag bij aansluit zoals de nieuwe circusschool en kunstacademie die oprijzen aan het Van Ostaijenpark. En wie weet sluit binnenkort een totaal vernieuwd Ruelenspark aan: waterpark, woonpark, park van belofte. Dat het SKLO zich nu ‘Matadi’ noemt - maatwerk, talent, diversiteit - en daar ook naar handelt, is mooi meegenomen. Matadi: tuinwijk met stamboom, verrijkt met buurtgroen, bijzondere school en academie. Buurt met zeven levens. Matadi, de eeuweling, blijkt weinig last te hebben van ouderdom en viert de honderdste verjaardag als een stadsdeel om ‘U’ tegen te zeggen. Dat dergelijk stadsdeel niet ontkomt aan hedendaagse stadsproblemen omtrent mobiliteit, energie, klimaat, woningprijzen etcetera is de andere kant van de medaille. Aan de huidige en toekomstige Matadezen om daar, met steun van hun stad, het beste van te maken. Van die zeven levens heeft Matadi er in elk geval nog verschillende in petto.

André Loeckx (Matadees sedert 1978), 4 december 2023